W tym roku mija sto lat, od kiedy wiosną 1919 roku we Francji w Martigny les Bains, z inicjatywy gen. Józefa Hallera, dowódcy Błękitnej Armii i Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu, przystąpiono do formowania na bazie francuskiego 505. pułku czołgów polskiej jednostki pancernej. Wystawa „Mundur polskich wojsk pancernych 1919-2019” jest hołdem oddanym polskim czołgistom służącym na przestrzeni ostatnich 100. lat.
Losy naszych sił pancernych ukazane zostały poprzez prezentację dwunastu sylwetek mundurowych kierowców-mechaników oraz o stworzone specjalnie na potrzeby wystawy wizualizacje czołgów – odpowiednie dla danego okresu i miejsca. Od pierwszych chwil, gdy na pancerzu pojawiają się polskie oznaczenia, a pod nim nasi czołgiści, aż do dnia dzisiejszego ten typ wojsk był i jest powodem do dumy. Jego istnienie nierozerwalnie związane jest ze wszystkimi konfliktami i kluczowymi momentami w dziejach Polski ostatniego wieku.
Pierwsza polska jednostka (typowo pancerna) została utworzona w czołgi, gdy francuski 505. Pułk czołgów przekazywał swoją obsadę osobową i sprzęt nowo powstającemu pułkowi polskiemu – 1er regiment des chars blindés polonais. Ostatecznie przyjął on nazwę 1. pułku czołgów. 17 czerwca tego roku przybył on do Polski z Francji w składzie armii gen. Hallera. Na wyposażenie Polaków trafiło 120 francuskich czołgów Renault-FT, co wraz z dotychczasowym sprzętem czyniło wówczas z rodzącej się po 123 lat zaborów II Rzeczpospolitą czwartą pancerną potęgą świata. To właśnie na pamiątkę tego wydarzenia 17 czerwca stał się Świętem Wojsk Pancernych.
Zaraz po przyjeździe do Polski w 1919 roku, czołgi zostały skierowane na fronty wojny polsko-bolszewickiej: pod Twierdzę Bobrujsk, Dyneburg i Radzymin. Przez następne prawie 20 lat polskie Wojska Pancerne wypracowywały nowe koncepcje użycia sprzętu bojowego, szkoliły się oraz brały udział w procesie powstawania pierwszych (w naszej historii niestety jedynych) polskich konstrukcji pancernych.
II wojna światowa od jej pierwszego dnia była teatrem zmagań naszych czołgów, początkowo w obronie ojczyzny, później używając sojuszniczego sprzętu kontynuowano na wszystkich frontach wojny w Europie walkę z Niemcami.
Okres powojenny, to czas dominacji technologii sowieckiej i działalności Wojska Polskiego
w ramach Układu Warszawskiego. Koniec PRL to spoglądanie w kierunku zachodnim, droga i akces Polski do NATO. Po 1998 roku Polskie Siły Zbrojne, w tym Wojska Pancerne wkroczyły w nową erę: ciągła modernizacja posiadanego sprzętu oraz wprowadzanie nowego, zgodnego z wymaganiami Paktu Północnoatlantyckiego. W ramach zakupów i dostaw pochodzących od nowych sojuszników na wyposażenie weszły m.in. czołgi Leopard 2A4 i 2A5, które są dumą Wojsk Pancernych.
Mówiąc o 100. latach polskiej broni pancernej często zapomina się o najważniejszym,
o ludziach ukrytych pod pancerzem, którzy nieustannie się szkolili. Na przestrzeni lat, pod wpływem zmian technologicznych oraz sytuacji na frontach zmieniał się również mundur i wyposażenie pancerniaków. Nasza burzliwa historia sprawiła, że bardzo często polski czołgista nie korzystał
z tworów rodzimej myśli technicznej i krajowego przemysłu, lecz często z możliwości obcych armii,
u boku których walczył. Prawie zawsze umieszczał na nich narodowe godło, oznaki i symbole.
Mimo upływu lat kolejne pokolenia polskich pancerniaków czerpią z doświadczeń
i dokonań swych poprzedników. Ta sztafeta trwa już 100 lat, niech trwa na wieki ku chwale Rzeczypospolitej!
Wystawa dostępna od 24 sierpnia 2019 do 31 marca 2020 roku.
