Zwycięstwo Powstania Wielkopolskiego i sukces w wojnie polsko-bolszewickiej były możliwe, dzięki temu, że nasze „szczuny miały rychtyg knary i maszynki”, czyli „nasze chłopaki miały broń i karabiny maszynowe w sam raz”. Właśnie tak możemy zrozumieć ukryty w gwarze tytuł wystawy czasowej w Muzeum Uzbrojenia oddziału Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości., którą można od dzisiaj zwiedzać.
„Rychtyg knary i maszynki – uzbrojenie Wojsk Wielkopolskich 1919-1921” to wystawa, która działa na wszystkie zmysły, a także przybliża okoliczności pola bitwy, na którym walczyli Wielkopolanie. Aranżacja ekspozycji nawiązuje do okopu w jakim walczono na frontach I wojny światowej. Podczas Wielkiej Wojny Poznańczycy nabierali doświadczenia i szlifów, które zaowocowały po latach wysoką wartością bojową podczas Powstania Wielkopolskiego i wojny z bolszewikami.
Ekspozycja mimo, że poświęcona uzbrojeniu opowiada losy zwyczajnych ludzi – młodych chłopaków, uczestników walk. Dlatego oprócz uzbrojenia na wystawie prezentowane są trzy sylwetki mundurowe żołnierzy Wojsk Wielkopolskich: strzelca, oficera artylerii oraz kawalerzysty – ułana. Czwarta postać przedstawia przeciwnika Wielkopolan w wojnie polsko-bolszewickiej, czyli czerwonoarmistę. Wszystkie postaci znajdą swoje odzwierciedlenie w zachowanych zdjęciach archiwalnych. Najnowsza wystawa w Muzeum Uzbrojeni to jednak przede wszystkim – broń. Każdy egzemplarz prezentowany jest w formie graficznej z uzupełnieniem o parametry modelu.
Na wystawie zobaczymy podstawowe typy broni palnej takie jak: rewolwery, pistolety, karabiny, karabinki oraz ciężkie i lekkie karabiny maszynowe. Oprócz eksponatów ze zbiorów Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości, zaprezentowane zostaną zbiory wypożyczone z placówek muzealnych: Wielkopolskiego Muzeum Wojskowego, oddziału Muzeum Narodowego w Poznaniu; Muzeum Wojsk Lądowych w Bydgoszczy oraz Lubuskiego Muzeum Wojskowego w Zielonej Górze z siedzibą w Drzonowie uzupełnione o eksponaty z kolekcji prywatnych.
Tytułowe „Rychtyg knary i maszynki” które są określeniem gwarowym nie są przypadkowe. Autorzy prócz prezentacji uzbrojenia oraz mundurów uczestników walk skupili się również na formie żołnierskiej komunikacji na polu bitwy. Dlatego część ekspozycji została poświęcona żargonowi Wojsk Wielkopolskich, który w ferworze walki często na równi z komendami w języku niemieckim zastępował rodzimy język. Te specyficzne słowa i okrzyki sprawiały, że przeciwnik słysząc je, nie do końca miał pewność z kim przyszło mu walczyć, co skutecznie obniżało jego morale.
Muzeum Uzbrojenia wystawą oddaje hołd żołnierzom Armii Wielkopolskiej, odwołuje się bezpośrednio do swojej nazwy i przybliża najbardziej chwalebny okres w historii wojskowości naszego regionu. Wystawa inauguruje obchody 105. Rocznicy Powstania Wielkopolskiego 1918-1919.
Muzeum Uzbrojenia (Al. Armii Poznań, Park Cytadela)
Wystawa: „Rychtyg knary i maszynki – uzbrojenie Wojsk Wielkopolskich 1919-1921”
Autorzy: Krzysztof Jankowiak i Witold Rogowski
Czas trwania wystawy: 23.05 2023-30.03 2024
